Gezocht Curacao

Ik ben opzoek naar oude prentbriefkaarten, briefkaarten en oude landkaarten van Curacao.
Heeft u nog wat op zolder of in een oude doos liggen , laat het mij dan maar even weten.
Over de prijs worden we het wel eens.

Bezoek van de Gouverneur Frits Goedegedrag op mijn exposite

Expositie oude prentbriefkaarten in Landhuis Habaai

Overhandiging eerste expemplaar boek aan premier Emilly de Jongh-Elhage op Fort Nassau

Kaarten tonen cultuur

Kaarten tonen cultuur’15 Aug, 2009

Gewonnen zout wordt aan de kust overgeladen op een tweemaster, circa 1928

Toen ik in 1996 Kas di Alma Blou Gallery and Gift Shop opende, wist ik dat ik me speciaal wilde toeleggen op de Curaçaose kunst, maar dat ook andere aspecten van de lokale cultuur een belangrijk uitgangspunt moesten zijn in alles wat we deden. Tekst: Pòpi Verboom Illustraties: ArchiefBehalve beeldende kunst wilde ik ook boeken verkopen die handelden over ons eiland. Op dat moment wist ik nog niet welke verrijking dit met zich mee zou brengen. Al gauw kregen we niet alleen kunstenaars over de vloer, maar ook verzamelaars van antiek, oude kaarten, postzegels, en wat dies meer zij. Voor antiek hadden we geen ruimte, maar oude zeekaarten en postkaarten waren altijd meer dan welkom. Zo hebben we in 1998 onze eerste postkaartenexpositie gehouden uit de collectie van de zee- en landkaartenexpert Rob Braecke. Dit was een tijd waarin je heel gemakkelijk aan originele antieke zee- en landkaarten kon komen voor, wat nu blijkt, weinig geld. Door de jaren heen werden deze zelfde kaarten steeds zeldzamer en als ze nu te krijgen zijn, gaan ze voor duizenden guldens over de toonbank.

Berg Altena in 1926

Prentbriefkaarten is wat anders. Deze werden immers in grotere hoeveelheden gedrukt en over de hele wereld verstuurd. In 1974 verscheen het eerste prentbriefkaartenboek van Curaçao, getiteld Curaçao in oude ansichten door J. Hartog en uitgegeven door de Europese Bibliotheek. In de inleiding stelt Hartog dat kooplieden op Curaçao praktisch gelijk met het uitkomen van de eerste prentbriefkaarten uitgegeven door de posterijen van Oostenrijk-Hongarije in 1869, deze ook op de markt gaan brengen.

In werkelijkheid is de eerste prentkaart, ansicht, kartji of tarjeta uitgegeven op 7 juli 1876 door de Posterijen van de Kolonie Curaçao. Dit was een briefkaart met een zegelopdruk van 15 cent met een beeltenis van Willem III en alleen bestemd voor verzending naar Nederland.

De voorzijde, voorzien van waardeafdruk, mocht alleen gebruikt worden voor het noteren van het adres, terwijl de achterzijde volgeschreven kon worden.

Probleem was dat deze achterzijde ook voorzien werd van decoratie en afbeeldingen, waardoor er weinig ruimte overbleef voor de correspondentie. Dit is de reden waarom vanaf 1906 de adreszijde van de prentbriefkaarten een tweedeling heeft, de linkerhelft voor de correspondentie en de rechterhelft voor het adres.

Door het gebruik van briefkaarten werd communicatie opeens ook bereikbaar voor de gewone man. Het was immers heel goedkoop om een postkaart te versturen.

Tot 1889 was er zelfs geen porto verschuldigd voor gebruik in het binnenland. In 1877 treedt Curaçao toe tot de Union Postale Universelle (UPU), waardoor het ook mogelijk werd om prentbriefkaarten naar het buitenland te versturen.

Op sommige kaarten vindt men aan de adreszijde wel 13 verschillende talen, de talen die gesproken worden in de landen aangesloten bij de UPU.Al gauw vond er een verschuiving plaats van de officiële blanco briefkaart naar de commerciële prentbriefkaart waarbij beelden werden afgedrukt van stadsgezichten, gebouwen en landschappen, maar ook gebeurtenissen en evenementen zoals de stranding van een schip, de ravage na een storm, een auto-ongeluk. Curaçao leende zich bij uitstek voor de commerciële handel in prentbriefkaarten. Curaçao met zijn natuurlijke haven vormde een knooppunt van de scheepsvaartroute vanuit Europa en het Caribisch gebied en Amerika. Er waren hotels voor de passanten, maar ook scheepslui kochten kaarten om naar huis te sturen en familie kennis te laten maken met de plaatsen die ze bezochten. Curaçao kende ook belangrijke fotografen zoals Felix Soublette, geboren in 1864 op Curaçao en zelf zeeman en koopman. Soublette was een zeer getalenteerde fotograaf.

Een album met zijn foto’s van Curaçao won op de Internationale Fototentoonstelling in Parijs in 1900 zelfs een prijs. Foto’s van zijn hand werden, eerst door hemzelf, later door andere kooplieden, heel vaak gebruikt voor de briefkaarten.

De eerste kaarten werden gedrukt in Duitsland. Verzamelaar Ben Smit vermeldt in zijn boek Greetings from the past – Briefkaart uit de kolonie Curaçao, uitgegeven in het jaar 2000, dat de oudste hem bekende kaart een Soublette-kaart is, verzonden op 27 juni 1898. Behalve normale prentbriefkaarten zijn er ook gekleurde panoramakaarten bekend.

Dit zijn twee of meer aan elkaar gekoppelde kaarten met een panoramisch gezicht van de haveningang van Willemstad geportretteerd door Soublette & Fils en uitgegeven door El Globo.Enkele maanden geleden waren mijn man en ik in Noorwegen en daar kwamen wij, tot onze verbazing, een van deze ingekleurde panoramische kaarten tegen.

Deze kaart kan in drieën gevouwen worden.

De afbeelding is waarschijnlijk genomen vanuit Seru Sablica met op de voorgrond de werven tot aan het Waterfort. Aan de overzijde is het Riffort zonder radiomasten. Dit betekent dat deze kaart dateert van voor 1910, aangezien de radiomasten in 1910 geplaatst zijn bij het fort. Bijzonder is dat wij deze kaart nog in geen enkel boek zijn tegengekomen.

De naam van de fotograaf staat niet vermeld, wel dat deze is uitgegeven door ElGlobo.

Prentbriefkaarten uit deze periode bieden ons een schat aan informatie. Vooral omdat de fotografen relatief weinig manipuleerden met de beelden. Voor zover men niet via de postdata de kaart in een bepaalde tijd kan plaatsen, kan men dit proberen te doen aan de hand van de afbeeldingen.

Zo kan men op een kaart van rond 1930 zien dat Hotel Americano, vanuit de Pundakant gezien, zich rechts van de Emmabrug bevindt, terwijl latere kaarten hetzelfde hotel links van de Emmabrug plaatsen. Een verdere speurtocht (Brionplein in oude foto’s, a photographic history of Brion square, samengesteld door ir. J.M. Lanjouw 1997) leert ons dat in 1938 de Emmabrug geheel vernieuwd is en het brughoofd meer naar de zeekant is verschoven. In deze zelfde periode (1940-1941) is het Westend Theater gebouwd.

Interessant om op te merken is ook dat de kade, vanaf waar nu hotel Otrobanda gevestigd is, pas eind 1930 is verbreed. Op oudere kaarten kan men zien dat voorheen alle gebouwen nog direct aan het water stonden. Aan de kade was er een enorme bedrijvigheid met verschillende werven en verschepingsbedrijven.

Er bestaat een prachtig kaart, uitgegeven door A.D. Capriles & Co met de afbeelding van het Rifwater, uitgegeven rond 1926 met daarop de beide bruggen nog te zien: Pasa kontrami en Korta orea. In 1947 is men begonnen het Rifwater in fases te dempen, onder meer voor de constructie van het Rifstadion en de aanleg van de Pater Eeuwensweg.

Ik heb me laten vertellen dat in 1960 het laatste gedeelte is gedempt. Opeens zag Otrobanda er heel anders uit.

Weer een andere prentbriefkaart van omstreeks 1930 laat zien dat het Waaigat tot de St. Annakerk te Pietermaai reikt.Prentbriefkaarten vertellen ons een geschiedenis, ze geven de cultuur van een land weer. Ze laten de relatie tussen de verschillende bevolkingsgroepen zien. Hoe men gekleed ging, hoe de infrastructuur was. We kunnen ook zien hoe men zich in de vorige eeuwen amuseerde, de verschillende ambachten die men uitoefende.

Het bij elkaar brengen van prentbriefkaarten van een bepaalde periode in een boek geeft een schat aan informatie aan degene die iets meer wil weten over het eiland door middel van beelden vastgelegd door onze fotografen van weleer.

Bronnen voor dit artikel is gebruik gemaakt van de boeken Curaçao in oude ansichten door dr. J. Hartog, 1974, Europese Bibliotheek, Greetings from the past, Briefkaart uit de kolonie Curaçao door Ben Smit, 2000, uitgegeven door Pictures Publishers, Het Brionplein in oude foto’s, A photographic history of Brion square, samengesteld door ir. J. M. Lanjouw, 1997, uitgegeven door Stichting Monumentenzorg Curaçao en Island Design en Prentbriefkaarten van Curaçao, Catalogus uitgevers en uitgaven van 1898 tot 1950, samengesteld door Ben Smit en uitgegeven door Rob van den Berg, Leersum 2009.

Tekst in het boek van Emely de Jongh- Elhage

Ruim een eeuw na de eerste uitgave van prentbriefkaarten op Curaçao, is het voor mij een eer u het eerste exemplaar van het boek “Prentbriefkaarten van Curaçao” op het eiland te overhandigen.
Ik hoop met deze uitgave een bijdrage te leveren aan het levend houden van de historie van Curaçao.

Aangeboden aan de Premier Emily de Jongh-Elhage op 3 augustus 2009.

Door Rob van den Berg

boek aangeboden aan de premier